Reforma przestrzenna miast lokowanych

Reforma przestrzenna miast lokowanych polegała na porzuceniu nieregularnego układu zabudowy przedlokacyjnej, na rzecz precyzyjnie wytyczonego rynku i sieci ulic. Punktem centralnym stawał się rynek, na którym budowano jatki i kramy, a także siedzibę władz – ratusz. W narożu rynku pozostawiano wielką parcele, na której budowano kościół parafialny – farę. Cała pozostała przestrzeń pomiędzy siecią utworzoną przez ulice podzielona była na parcele.

Te, które leżały przy rynku, miały większą wartość i obciążone były większymi opłatami, niż parcele wzdłuż ulic odległych od centrum, przy murach. Własność parceli była dziedziczna.

W chwili lokacji jej powodzenie nigdy nie było zagwarantowane. Formą zabezpieczenia, zapewniającego dostawy żywności a także ewentualny zwrot zainwestowanych środków materialnych, było nadawanie wójtom oraz gminom miejskim ziemi oraz prawa do eksploatacji rzek, budowy młynów, rybołówstwa. Zmiany prawne objęły także osady górnicze. O ile we wczesnym średniowieczu w kopalniach pracowali niewolnicy, o tyle od XIII w. nadawano górnikom uprawnienia zbliżone do miejskich, z uwzględnieniem specyfiki ich pracy. Prawo górnicze dotyczyło organizacji pracy w kopalniach srebra i złota na Śląsku oraz srebra, ołowiu i soli w Małopol- sce. Przybysze osiadający w miastach i wsiach byli przede wszystkim Niemcami. W rezultacie ich masowej migracji Śląsk stał się obszarem współżycia dwu grup etnicznych. W pozostałych dzielnicach liczebność osadników niemieckich była zdecydowanie mniejsza. Koncentrowali się oni w miastach, szczególnie większych, w których należeli do bogatszej i wpływowej ale mniej licznej warstwy patrycjatu, podczas gdy ludność polska stanowiła tam biedniejszą większość. Na wieloetniczny charakter społeczności miejskich XIII w. miało również wpływ powstawanie gmin żydowskich. Książęta polscy, zainteresowani rozwijaniem handlu, pragnący korzystać z pożyczek pieniężnych, nadawali Żydom przywileje, określające ich samorząd i własne sądownictwo. Z ludności tej rekrutowali się często poborcy ceł, myt i zarządcy mennic książęcych,

Leave a Reply