Forma reny feudalnej

W przywileju lokacyjnym określony byl w pieniądzu wymiar danin płaconych panu po okresie wolnizny. Czynsz stawał się więc podstawową formą renty feudalnej, natomiast renta w płodach rolnych i w pracy utrzymała się jako forma uzupełniająca. Wymiar czynszu związany został z rozmiarem gospodarstwa chłopskiego, wynoszącym zazwyczaj jeden łan ziemi (najpowszechniej stosowany łan chełmiński miał około 17 ha). Tak więc tworzono gospodarstwa duże i samodzielne. Obok nich powstawały jednak gospodarstwa ogrodników i zagrodników, aby zapewnić najemną siłę roboczą niezbędną w okresie spiętrzenia prac rolnych.

Na podstawie przywileju lokacyjnego zasadźca otrzymywał gospodarstwo kilkułanowe a często dodatkowe uprawnienia do budowy młyna, karczmy, połowu ryb itp. Z chwiia organizacji wsi stawał sie jej sołtysem, czyli przedstawicielem pana, uprawnionym do przewodniczenia ławie sądowej złożonej z chłopów, do pobierania 1/3 opłat sądowych i do zbierania czynszów należnych panu. Sołtysi zobowiązani zostali ponadto do służby zbrojnej. Ich funkcja była dziedziczna, natomiast ława sądowa stanowiła element samorządu wiejskiego. Osadnicy otrzymywali wolność osobistą oraz prawo do opuszczenia gospodarstwa po wywiązaniu sie z powinności i daniu zastępcy.

Poza nadaniem samorządu i stworzeniem wiejskiego sądu pierwszej instancji oraz określeniem rozmiarów czynszów i innych opłat, bardzo duże znaczenie miała, związana z kolonizacją na prawie niemieckim, reorganizacja przestrzenna wsi. Tworzono duże wsie, o zwartej zabudowie. Całość pól dzielono na trzy części (niwy), na których każdego roku dokonując zmiany siano kolejne zboża ozime, jare i pozostawiano ugór. Tak więc stosowanie regularnej trójpolówki stało się obowiązkowe i powiązane z przestrzennym układem pól. Ułatwiało to stosowanie orki ciężkim pługiem, co zwiększało plony.