Chłopi jako odrębny stan mieszczaństwa

Już w XIII w. poza ogólnymi formami organizacji miast określonymi w czasie lokacji, powstawać zaczęły organizacje cechów- grupujące rzemieślników. Cechy określały zasady nauki i wykonywania zawodu, nadzorowały reglamentację pracy i sprzedaży, st – nowiły wspólnoty życia religijnego i towarzyskiego. Nie powstały natomiast w Polsce gildie kupieckie, interesy kupców były strzeżone i nadzorowane przez rady miejskie. Wobec kontynuowania akcji lokacyjnej w stuleciach następnych, stan mieszczański pozostał otwarty dla nowych, dysponujących środkami osadników.

W przeciwieństwie do wielu państw europejskich, w których poza duchowieństwem i rycerstwem istniał tylko stan trzeci, w Posce chłopi uformowali stan odrębny od mieszczaństwa. Podstawę prawna stanu chłopskiego nie była tak precyzyjna, jak w przypadku pozostałych. Jego organizacje tylko w części określały przywileje lokacyjne, gdyż nie wszystkie wsieje otrzymały. Tworzyło to różnice w uprawnieniach mieszkańców poszczególnych osad. Ponac tymi różnicami czynnikiem łączącym stan chłopski stała się przyj e ta powszechnie zasada dziedzicznego prawa do użytkowania ziemi prawa wychodu ze wsi, oraz obciążenie gospodarstwa czynszem zależnym od areału. Stan chłopski, podobnie jak mieszczański, pozos tał otwarty. Zarówno w XIII jak w następnych stuleciach wchodził, do niego ludzie nowi – przybysze i ubożejący członkowie innych stanów. Część chłopstwa awansowała, przenosząc się do miast i uzyskując prawa miejskie, a w sporadycznych przypadkach wchodź« do stanów duchownego i rycerskiego,