Okres rządów Ludwika Węgierskiego

Nowe pojęcie państwa ułatwiało uzasadnienie lennych form 78 zwierzchności nad niektórymi księstwami dzielnicowymi. Ich zależ- ność stawała się wyrazem związku nie tylko z osobą króla ale i korony. Za Kazimierza Wielkiego proces ten został dopiero zapoczątkowany. Koncepcja wyrażana terminem Corona Regni Poloniae nie prowadziła wtedy do osłabienia pozycji władcy. Był on nadal panem naturalnym i dziedzicem i jak to dobitnie wyraził arcybiskup gnieźnieński Janisław: ,,Król Polski jest panem wszystkich ziem wchodzących w skład królestwa polskiego i daje je komu chce, i komu chce odbiera”.

Stopniowo jednak kształtowała się następna cecha Korony Królestwa – niepodzielność terytorialna. Ograniczała ona prawo króla do odłączenia raz zespolonych z Koroną ziem i była podstawą unieważnienia testamentu Kazimierza Wielkiego oraz nałożenia na Ludwika obowiązku utrzymania jedności Korony Królestwa, którego zresztą w pełni nie dotrzymał wyodrębniając dla Kazka słupskiego ziemie dobrzyńską i kilka grodów, oraz przekazując Ruś Czerwoną Władysławowi Opolczykowi.

Okres rządów Ludwika Węgierskiego (1370-1382) był więc z punktu widzenia zasady niepodzielności Korony Królestwa niepomyślny. Ale jednocześnie pod rządami tego króla umocnieniu uległ publiczno-prawny aspekt rozumienia tego terminu. Wobec nieobecności króla i rządów regentów, odczuwano silniej odrębność państwa od osoby monarchy, a praktyka rządzenia wymagała sprecyzowania z jednej strony zobowiązań króla, a z drugiej praw przedstawicieli stanów do współudziału w rządach. Bardzo ważnym czynnikiem pozwalającym na stopniową rozbudowę tych praw stało się odejście od dziedziczności na rzecz elekcyjności tronu.