Aspiracje senatu do rządzenia państwem
Ponieważ król nie rządził, do roli tej aspirował senat, w którym zresztą monarcha spełniał rolę przewodniczącego. Zasiadali w nim ministrowie, biskupi katoliccy, najwyżsi urzędnicy ziemscy czyli wojewodowie i kasztelanowie. Byli to nominaci dożywotni, de facto odpowiedzialni wyłącznie przed Rzeczpospolitą. Senat miał przede wszystkim doradzać i gdy tymczasem izba poselska zwiększała swe znaczenie wydawało się, że tak już zostanie. Z kolei właśnie senatorom powierzono role kontrolerów króla. Senatorzy – rezydenci mieli być konsultantami królewskimi. Z tych funcji rozliczali się przed sejmem. Chodziło o to, żeby król nie otaczał się własnymi, a zwłaszcza obcymi doradcami. Uważano taką perspektywę za niebezpieczną, ale przede wszystkim rezerwowano dla stanu szlacheckiego wszelkie możliwe splendory. Stąd w państwie bez rządu istniała wielka rzesza urzędników tytularnych. Dlatego we wspólnocie szlacheckiej, nie uznającej tytułów, tyle było cichych zabiegów o taki lub inny tytuł od cesarza, papieża czy choćby króla francuskiego. Wszystko to służyło okazaniu się, ujawnieniu szlachetności. Te same potrzeby zaspokajała cyceroniańska retoryka w mowie i piśmie oraz republikański duch w zgromadzeniach. Senat nie stał się ciałem rządzącym, ponieważ rola monarchy malała, a coraz potężniejsi magnaci znaleźli drogi wpływania na dumną ze swych wolności izbę poselską. Izba poselska ukształtowała się jako reprezentacja całej szlachty. Województwa, ziemie i powiaty wybierały na sejmikach posłów.
Bohdan Chmielnicki i jgo działania
Królem wybrano brata zmarłego, Jana Kazimierza (20 XI 1648 r.). Pośpiech był uzasadniony, oddziały Chmielnickiego stały pod Lwowem i Zamościem, pustoszyły Polesie. Przerażenie, wstyd, pragnienie zemsty skłoniły w końcu do ugody w sejmie i ustanowienia podatków. Zbieranie ich szło jednak niesprawnie i znowu podjęto pertraktacje, które rozbiły się o ogromne żądania Chmielnickiego. Dalsza wojna była dla obu stron nieunikniona. Rzeczpospolita nie mogła się cofnąć z głównego kierunku swej ekspansji. Nie mógł też Chmielnicki przeciwstawić się wzburzonym masom. I choć Kozacy pogardzali chłopami i nie wahali się oddawać ich dziesiątkami tysięcy w jasyr tatarskim sojusznikom, to jednak obawiali się tej uzbrojonej 162 masy.
Zjazd gniezdziński
Zjazd gniez’nieriski był wielkim sukcesem Chrobrego. Trwałym jego rezultatem stało się powołanie w Polsce arcybiskupstwa. Natomiast inne plany polityczne zostały rychło przekreślone przez śmierć Ottona III (1002). Chrobry – pragnąc być może zrealizować rzucona w Gnieźnie myśl utworzenia królestwa Słowian – zajął Czechy, wygrywając tamtejsze rozgrywki o tron. Utrzymał się jednak w Pradze tylko półtora roku, wyparty przez niechętnych polskiemu władztwu Czechów. Nowemu władcy Czech, Jaromirowi, przyszedł z pomocą panujący w Niemczech Henryk II. Chrobry utrzymał tylko Morawy i Słowację.
Folwark
Folwark był przede wszystkim, szlachecki. W dobrach magnackich czy biskupich, w królewszczyznach, folwarkami zarządzali dzierżawcy, ludzie zaufani, rzadziej najemni administratorzy. Należeli najczęściej do stanu szlacheckiego a „służba” wiązała ich z dysponentem dóbr. Magnaci – jak określano wielkich właścicieli ziemskich – tworzyli sobie klientelę, w której od połowy XVII wieku coraz więcej było zubożałej szlachty. Było to akceptowane, nieraz nawet gloryfikowane. Natomiast szlachcic trzymający dobra królewskie nie odczuwał osobistego związku z królem. Szlachta dążyła zarazem do zmonopolizowania prawa własności ziemskiej. Mieszczanom w Koronie zakazywano nabywania dóbr ziemskich (1496-1611], czasem zarządzano nawet ich przymusowa odsprzedaż. W Prusach Królewskich natomiast w rezultacie podziału domeny zakonnej, obok dóbr królewskich i magnackich, duże kompleksy ziemskie znalazły się w posiadaniu takich miast jak Gdańsk, Tczew, Toruń. W 1635 r. ustawa zastrzegła dla stanu rycerskiego prawo posiadania dóbr dziedzicznych. Jak długo koniunktura była pomyślna ograniczenia narzucane innym stanom nie były zbyt surowo egzekwowane.
Walka o obsadzenie tronu
Ze względu na elekcje, jak i na wiek królowej umocniły Je w Polsce prawa przedstawicieli stanów do współrządzenia państwem. Decydującą role polityczną odgrywało możnowładztwo małopolskie, a głównie ród Leliwitów ze Spytkiem z Melsztyna i Janem z Tarnowa na czele. Opracowali oni plan polityczny, polegający na oddaleniu praw narzeczonego Jadwigi – Wilhelma Habsburga i oddaniu jej reki wielkiemu księciu litewskiemu Jagielle, za cene chrystianizacji i unii Litwy z Polską. Jadwiga, osamotniona, mająca podjąć decyzję o największej wadze politycznej, a zarazem dotyczącą jej własnego losu, przeżyła dni pełne dramatu, idąc jednak za głosem obowiązku i rozumiejąc wagę chrystianizacji Litwy, przystała na ten plan. 14 sierpnia 1385 r. zawarta została ugoda w Krewie. W lutym 1386 r. Jagiełło przyjął chrzest w Krakowie, a zjazd rycerstwa w Lublinie wybrał go na króla Polski. Miesiąc później odbyła się ceremonia zaślubin i koronacji. Po śmierci Jadwigi (1399) prawa Władysława Jagiełły do tronu zatwierdziła rada królewska. Ustaliło to ostatecznie elekcyjność tronu w Koronie Królestwa Polskiego.
Siła militarna Mieszka I cz. II
Idą one na żołd jego mężów. Co miesiąc przypada każdemu z nich oznaczona ilość. Ma on trzy tysiące pancernych, podzielonych na oddziały, a setka ich znaczy tyle co dziesięć secin innych wojowników. Daje on tym mężom odzież, konie, broń i wszystko, czego tylko potrzebują Jest to jeden z najobszerniejszych opisów drużyny, instytucji charakterystycznej dla państw wczesnośredniowiecznych, zarówno germańskich, jak słowiańskich, Obok drużyny istniały oddziały tworzone w razie potrzeby z wolnej ludności wieśniaczej. Wojownikami byli też ludzie możni, których stać było na drogi ekwipunek, a pragnęli brać udział w wyprawach zbrojnych. Cześć z nich obejmując w armii, również w drużynie, funkcje dowódcze, stawała się dostojnikami związanymi szczególnie silnie z istnieniem organizacji państwowej. W początku XI w., gdy siła militarna państwa polskiego była szczególnie duża ocenia się łączną liczebność różnego typu oddziałów na kilka tysięcy wojowników. Liczba ta mogła być zwiększana do 20 – 25 tysięcy w wypadku obrony własnego terytorium przed obcym najaz: dem, wtedy bowiem obowiązek walki spoczywał na całej wmlnej ludności męskiej. Jednakże uzbrojenie i wyszkolenie tych ludzi odbiegało znacznie od wyćwiczonych wojowników armii stałej.
Stosunki z prawosławiem
Po pokoleniu biskupów obojętnych przyszła, na przełomie XVI i XVII wieku, fala ludzi nie mniej zaangażowanych w sprawy państwowe i politykę, ale odmiennego już stylu bycia. Ich prekursorem był Stanisław Hozjusz (1504-1579), biskup warmiński i kardynał, autor Confessio iidei catholicae Christiana (1555, 1557). Ten wykład dogmatyki katolickiej doczekał sie trzydziestu wydań i przekładów na wiele języków. On to w 1564 r. sprowadził do Polski jezuitów, którzy wywarli ogromny wpływ na życie religijne i kulturę następnego stulecia. Reforma katolicka czy kontrreforma nie sprowadzała się tylko do wzmacniania dyscypliny, przezwyciężania oporu duchowieństwa i właścicieli dóbr. Był to także proces oddolny, w którym czynny udział miały kapituły. To była publicystyka Kromera i Orzechowskiego, poezje Kochanowskiego i Szarzyńskiego, to fenomenalny przekład Biblii Jakuba Wujka (1599).
Praca Zygmunta III
Ten poniżający dyktat ujawnił nie tylko bezradność Rzeczpospolitej na arenie międzynarodowej, ale także brak zrozumienia szlachty dla kwestii wykraczających poza jej bezpośredni interes. Wybitni wodzowie i politycy tego czasu jak kanclerz Jakub Zadzik, hetman wielki koronny Koniecpolski i litewski Krzysztof Radziwiłł, mieli dość jasny pogląd na sytuacje i środki niezbędne dla jej rozwiązania, ale i oni nie chcieli targnąć się na podstawowe wolności.
Poczucie wspólnoty językowej Polaków
Materialnym i symbolicznym zarazem wyrazem jedności Regimin Foioniae były przechowywane w skarbcu katedralnym w Krakowie polskie insygnia koronacyjne – korona, berło i kopia włóczni świętego Maurycego. Ta ostatnia była darem cesarza Ottona III dla Bolesława Chrobrego, korona zaś i berło należały do Bolesława 58 Śmiałego.
Leszek Czarny i próba zjednoczenia państwa
Podobnie jak osoba dynasty i podstawa terytorialna, sporne było społeczne zaplecze zjednoczenia. Mogło się ono dokonać zarówno przy współpracy wszystkich lub większości grup społecznych, jak przy przywództwie lub zdecydowanej przewadze jednej z nich: duchowieństwa, możnych, rycerstwa lub mieszczaństwa, lub też społeczności jednego z regionów kraju, Walki miedzy ksiestewkami- zjednoczycielami i pomiędzy zwolennikami ośrodka umieszczonego w tym lub innym księstwie, krzyżowały się z walką grup społecznych o przywództwo i kształt ustrojowy przyszłego królestwa.