PAŃSTWO WIELONARODOWE

Akt wydany przez wielkiego księcia litewskiego w Krewie w 1385 r. oraz wypełnienie w 1386 r. jego warunków, rozpoczęły proces jednoczenia dwóch, bardzo odmiennych od siebie państw. Dokument Jagiełły zobowiązywał do włączenia Litwy do Polski, używał terminu applicare. Myśl ta zgodna była z zamiarami możnych małopolskich, a także z teorią polityczną państwa, określanego jako Corona Regni Poloniae, mogącego rozszerzać się przez włączenie nowych ziem.

Istniało wiele przyczyn unii polsko-litewskiej. Najważniejsza z nich, to zagrożenie krzyżackie odczuwane i przez Litwinów i przez Polaków. Unia miała odsunąć to zagrożenie. Chrzest odbierał uzasadnienie trwającym od schyłku XIII w. i niezwykle groźnym atakom na Litwę. Grupy rządzące obu państwami zyskiwały większą swobodę działania politycznego i przełamywały bariery ograniczające rozwój Polski i Litwy. Dla Wielkiego Księstwa, poza groźbą krzyżacką, ważne było odepchnięcie zagrożenia tatarskiego i stłumienie w zarodku moskiewskiego oraz umocnienie panowania na zdobytych ziemiach ruskich. Polsce zaś unia umożliwiała usamodzielnienie polityki zbyt uzależnionej od węgierskiego sojusznika. Działo się to w czasie, gdy tron węgierski opanowali Luksemburgowie i zaostrzył się spór o Ruś Halicką.

Unia polsko-litewska popierana była szczególnie przez panów małopolskich, organizujących ekspansję osadniczą i spodziewających się nadań na Rusi, a także przez kniaziów i bojarów litewskich, widzących w związku obu państw szansę na przebudowę ustroju Wielkiego Księstwa Litewskiego, zwiększenie uprawnień tej grupy, osłabienie jej zależności od władcy, wzorem ustroju Polski. Unii sprzyjało także kupiectwo, zarówno polskie jak litewskie i ruskie, spodziewając sie ułatwień w handlu dalekosiężnym.