Polska sztuka gotycka

Długotrwały okres przemian i wzrostu przeciętnego poziomu kultury, rozwoju sieci szkolnictwa parafialnego i doskonalenia języka polskiego, zaowocował wspaniale w XV w. Polska sztuka gotycka, w dziedzinie architektury sakralnej i świeckiej, oraz w malarstwie, rzeźbie, snycerstwie i złotnictwie osiągnęła wysoki poziom artystyczny, przestając być opóźnionym naśladownictwem dzieł obcych. Jej symbolem stał się ołtarz mariacki z kościoła farnego w Krakowie, wyrzeźbiony przez krakowskiego i norymberskiego mistrza cechowego, Wita Stwosza. Poza dziełami tak wspaniałymi powstawały liczne ołtarze, rzeźby, freski pokrywające ściany kościołów.

Miały one także zadania dydaktyczne, służyły obrazowemu nauczaniu prawd wiary. Podobną role pełniły pieśni, muzyka kościelna i dramat liturgiczny. Sztuka w założeniu bliska była człowiekowi, przedstawiała w znanej scenerii średniowiecznego życia codziennego, owiane liryzmem sceny z dziejów świętej Rodziny, cierpienia Chrystusa, ból Matki Boskiej, kształtowała i wyrażała postawy ówczesnych ludzi. Powiązania tej twórczości, szczególnie małopolskiej i śląskiej, z kręgiem niemieckim, czeskim i węgierskim nie odbierały jej samodzielności, nie zacierały wielu cech typowo polskich. Liczne były przedstawienia miejscowych świętych, szczególnie św. Sta- niława i św. Jadwigi, wielokrotnie przedstawiano postacie fundatorów, Gotycka sztuka nagrobna osiągnęła swój szczyt we wstrząsającym nagrobku Kazimierza Jagiellończyka, arcydziele dłuta Wita Stwosza.