POWSTANIE POLSKI I OBRONA SUWERENNOŚCI CZ. III
Różnice potencjałów ludzkich i terytorialnych pomiędzy plemionami miały bardzo duże znaczenie. W rezultacie bowiem cały system nie mógł trwać w bezruchu przez następne stulecia. Przeciwnie, ekspansja plemion silniejszych mogła, kosztem słabszych, doprowadzić do utworzenia organizacji ponadplemiennych.
W drugiej połowie IX wieku szansę taką miało plemię Wiślan, najpotężniejsze wtedy, jak się wydaje, z plemion lechickich. Wiślanie żyli w dorzeczu górnej Wisły, na terenach rozległych i urodzajnych, co zapewniało znaczną gęstość zaludnienia, zaś ich główny gród – Kraków – włączony był w system szlaków handlowych, biegnących na wschód ku Rusi i na południowy – zachód do Pragi. Ze względu na większy obszar, ludność i potencjał polityczny oraz silniej rozwinięte kontakty zewnętrzne Wiślanie byli wymieniani w IX w. częściej niż inne grupy plemienne. Poza Geografem Bawarskim pisał o nich w swojej geografii król angielski Alfred Wielki. Ważną wiadomość zawiera żywot św. Metodego, apostoła państwa wielkomorawskiego: „Książę pogański, silny bardzo, siedzący na Wiśle, urągał wiele chrześcijanom i krzywdy im wyrządzał. Posław- 20 szy więc do niego, kazał mu (Metody) powiedzieć: Dobrze będzie dla ciebie synu, ochrzcić sie z własnej woli na swojej ziemi, abyś nie był przymusem ochrzczony z niewoli na ziemi cudzej, i będziesz mnie wspominał. Tak się też stało”.
Okoliczności przyjęcia chrztu ,,na cudzej ziemi” przez księcia Wiślan nie znamy, musiała się ona jednak wiązać z pokonaniem tego władcy przez Świętopełka Wieikomorawskiego (870 – 894). Czy chrzest narzucono pozostałym Wiślanom – nie wiemy, brak jest w każdym razie przekonywujących na to dowodów. Wiemy natomiast, że siła organizacji Wiślan, którzy mogli wcześniej ,,urągać wiele” czyli napadać na Morawy, została złamana i ekspansja ich wstrzymana. Być może objęci zostali luźną zwierzchnością Wielkich Moraw, jako ich trybutariusze. Po rozpadnięciu się państwa wielkomo- rawskiego (906 r.), Kraków i ziemie Wiślan, podobnie jak Śląsk, znalazły się około połowy X w. w zależności od państwa czeskiego.