Regnum Poloniae

Na przełomie XIII i XIV w. jednym ze zjawisk ułatwiających jednoczenie ziem polskich było przetrwanie w tradycji historycznej, piśmiennictwie oraz terminologii politycznej terminu Regnum Po- loniae. Oznaczał on wtedy całość ziem wchodzących w przeszłości w skład monarchii Bolesławów, stanowiących jedność o charakterze historycznym. W rzeczywistości było to regnum divisum – królestwo bez króla i podzielone na księstwa dzielnicowe. Termin ten był więc na przełomie stuleci zarazem sformułowaniem programu politycznego, polegającego na jednoczeniu rozbitego państwa i dążeniu do przywrócenia w nim władzy królewskiej.

Regnum Poloniae, po kolejnych koronacjach władców jedno- czycieli – stało sie rzeczywistością. Odnośnie pierwszej koronacji Przemyśla II nie mamy pewności co do znaczenia użytego przez króla terminu. Czy chodziło o „królestwo wielkopolskie”, a więc zawężone do tej z dzielnic, która zwana była krócej Polską? Czy też regnum Przemysła II miało w zamyśle charakter ogólnopolski? Nie możemy zapominać o silnych jeszcze wtedy odrębnościach dzielnicowych oraz o walkach o koncepcje zjednoczenia i ośrodek, który miał tego dokonać. Wskazywałoby to na wielkopolską koncepcję regnum z 1295 r. Inne ziemie podlegałyby królowi albo bezpośrednio jako ich księciu (jak Pomorze Gdańskie] albo pośrednio z tytułu zwierzchnictwa króla nad książętami. Więcej argumentów świadczy o szerszym rozumieniu tego terminu, skoro Przemysł II koronował się insygniami wywiezionymi z Krakowa, a jako herb przyjął wizerunek orła białego w czerwonym polu, używany do tego czasu przez Piastów z innych dzielnic. Był to orzeł w koronie, zaś pieczęć majestatyczna nosiła napis dziękczynny: „Sam Najwyższy zwrócił Polakom zwycięskie znaki”.