Reorganizacja sądownictwa

Ważne zmiany zachodziły w sadownictwie miejskim. Ponad sądami rad i ław miejskich ustanowione bowiem zostały dwie wyższe instancje. Sąd wyższy prawa magdeburskiego ustanowiony w 1356 r. na zamku krakowskim rozstrzygał sprawy sołtysów i wójtów z miast i wsi lokowanych na prawie niemieckim. Najwyższą zaś instancją dla mieszkańców tych miejscowości stał się sąd królewski, zwany sądem sześciu miast, gdyż zasiadali w nim mianowani przez władcę komisarze z Krakowa, Kazimierza, Bochni, Wieliczki, Sącza i Olkusza.

Wraz z reorganizacją sądownictwa dążono do sprawnego egzekwowania wyroków. Z tego powodu rządy Kazimierza Wielkiego były okresem praworządności i pokoju wewnętrznego. Dbałość o przestrzeganie praw stanowych, obrona stanów niższych przed nadużyciami ze strony możnych, zapewniały równowagę międzystanową, co umożliwiało utrzymanie silnej władzy królewskiej. Kazimierz sprzyjał lokacjom wiejskim, które poza pomnożeniem i wzmocnieniem stanu chłopskiego, przyczyniały się do wzrostu liczby sołtysów. Sołtysi zobowiązani zostali do służby wojskowej, a ich zamożność i siła oraz oddanie królowi stanowiły dla niego solidne oparcie.

Król odbudował domenę monarszą i czerpał znaczną część dochodów z własnych majątków. Ponadto zreformował cła i myta oraz utrwalił przynoszące znaczne sumy monopole monarsze, wśród nich na wydobycie i handel solą. Wprowadził przymus drogowy, uniemożliwiający kupcom obcym omijanie ziem polskich |np. przez Mazowsze). Regularne dochody przynosił także stały podatek – poradl- ne.