Rozwój liczebny zakonów

Podobne zjawiska istniały wśród duchowieństwa. Rozwój liczebny zakonów, przybycie do Polski w XII w. cystersów, joannitów, premonstratensów, zaś w XIII w. związanych z miastami mendy- kantów – franciszkanów i dominikanów, zwiększyły znacznie liczbę obcych. Ich związki z klasztorami macierzystymi sprzyjały utrzymywaniu się odrębności etnicznej. Obcy przybysze pojawiali się również wśród rycerstwa, na dworach książąt polskich, lecz najczęściej ulegali szybkiej polonizacji.

Wzrost liczby przybyszów należących do różnych grup języko- wych i społecznych był wynikiem względnego przeludnienia w Eu- 53 ropie Zachodniej oraz dobrych warunków prawnych i politycznych oferowanych tym ludziom przez władców polskich. Książęta prowadzili taka politykę w dobrze pojętym, własnym interesie, zbieżnym z interesami całego społeczeństwa. Osłabienie nacisku fiskalnego, ograniczenie arbitralności władzy przez nadanie praw, kształtowanie się samorządu miast i wsi wpływało na życie całego społeczeństwa. Przebudowa polityczna, prawna i gospodarcza zaktywizowała działalność wszystkich grup społecznych.

Wiek XIII był więc okresem tworzenia nowych instytucji oraz wzrostu produkcji dóbr materialnych. Rozwój ten nie przebiegał bez wstrząsów i konfliktów, chociaż ogólna pomyślność gospodarcza łagodziła napięcia.

Nadawanie grupom poddanych oraz poszczególnym osobom przywilejów, określających ich stosunek do władzy książęcej oraz prawa, obowiązki i organizację działania, doprowadziło do stopniowego uformowania się stanów, czyli wielkich grup społecznych o własnym statusie prawnym. Każdy ze stanów kształtował się w odrębny sposób i w innym czasie. Najwcześniej, ze względu na szybsze przejmowanie wzorców zewnętrznych oraz konieczność dostosowania organizacji kościelnej do zasad obowiązujących w całym Kościele powszechnym, ukształtował się stan duchowny. Organizacja Kościoła uległa w XII i XIII w. znacznej rozbudowie. Od czasu fundacji katedr we Włocławku i Lubuszu nie wzrosła liczba biskupstw, gdyż biskupstwo pomorskie [umieszczone ostatecznie w Kamieniu) pozostało poza metropolia gnieźnieńską. Nastąpiła natomiast rozbudowa wewnętrznej organizacji poszczególnych diecezji, poprzez powstanie sieci parafialnej i podział biskupstw na archidiakonaty. Wzmocniła się rola kapituł katedralnych. Kanonicy pełnili liczne funkcje w zarządzaniu diecezją i w organizacji szkolnictwa przykatedralnego. Częste pobyty legatów papieskich, począwszy od XII w. przyspieszyły przenoszenie na grunt polski reform gregoriańskich.