Umocnienie pozycji sejmu, i izby poselskiej

Umocnienie pozycji sejmu, a w nim izby poselskiej, doprowa- 148 dziło do uzależnienia królewskich ministrów (1641), Zarazem jed- nak sejm nie stawał się organem rządzącym, wzmagał jedynie swoje funkcje zachowawcze. Zmiana, reforma, czy myśl o korekcie ustrojowej wydawały się, zwłaszcza po dramatycznych zaburzeniach połowy XVII wieku, zagrożeniem wolności. Konstytucja z 1669 roku głosiła więc, że „każda novífas fu República nie może być sineperi- culo et magna revolutione”.

Pierwszą cechą identyfikacyjną Rzeczpospolitej była w XVI-XVI1 wieku wieloetniczność. Oznaczało to twórczą i konieczną dla całości obecność grup etnicznych i językowych. Proces unifikacji zarysowany w poprzednim rozdziale dotyczył przede wszystkim stanu szlacheckiego. Różnice dzielnicowe ulegały powolnemu zatarciu, ale nie przestały istnieć. Różnice i konflikty pomiędzy mieszkańcami Korony a Ślązakami, Mazurami czy Prusakami występowały w obrębie tej samej zdawałoby się grupy etnicznej i językowej. Oddawały one ślady ważnych i głębokich podziałów z przeszłości, które w Rzeczpospolitej ulegały tylko częściowemu zatarciu. Utrzymywały się więc animozje między Małopolanami i Wielkopolanami, którzy z kolei mieli się za lepszych od Litwinów. Mniej takich konfliktów spotykało się między Polakami a Rusinami, o ile nie wchodziły w grę różnice wyznaniowe (język ruski został wyparty z administracji w województwach wschodnich dopiero w 1697 r.). Wszystko to działo się w obrębie stanu szlacheckiego, który stawał się po prostu polskim.