Wacław II Czeski

Sprzyjała temu sytuacja międzynarodowa. Wacław II Czeski zaangażował się bowiem w walkę o Lron węgierski opróżniony po wymarciu dynastii Arpadów iw 1301 r. doprowadził do koronacji swego syna na króla Węgier. Możliwość skupienia pod rządami Przemyś- lidów tak wielu państw wywołała opór ich konkurentów – Albrechta Habsburga i innych władców niemieckich, części możnowładców węgierskich i co bardzo ważne, papieża Bonifacego VIII. Wykorzystał to wygnany z Polski Władysław Łokietek, który w 1304 r., na czele swych węgierskich stronników, zajął ziemię sandomierską, popie- 63 rany tam przez dużą część rycerstwa oraz mieszczaństwo Sandomierza. W 1305 r. w trakcie przygotowań do wyprawy przeciw Łokietkowi zmarł król Wacławr II. Jego syn Wacław III zrzekł się władzy na Węgrzech, by zakończyć konflikt z papiestwem i Habsburgami. Starał się natomiast utrzymać tron polski. Aby zapewnić sobie pomoc Brandenburgii zrzekł się na korzyść tamtejszych margrabiów Pomorza Gdańskiego. Układ ten nie wszedł w życie, lecz osłabił pozycję Wacława III w Polsce. W rezultacie rosnąca popularnością cieszył się Władysław Łokietek, który w ciągu roku opanował po San- domierszczyźnie – Kujawy, ziemie sieradzką i łęczycką. Wielkopolska dostała się pod władzę Henryka Głogowskiego, zaś na ziemi krakowskiej rządził w imieniu Wacława III – biskup Jan Muskata, zmuszony jednak do zaciętej walki ze zwolennikami Łokietka.

W roku 1306 Wacław III zorganizował wyprawę zbrojną do Polski, lecz jeszcze na terenie Czech został zamordowany przez miejscowego możnowładcę. Na Wacławie III wygasła dynastia rządząca Czechami od początku ich państwowości. W Polsce wydarzenie to otworzyło ostatecznie Władysławowi Łokietkowi drogę do władzy. Po opanowaniu Pomorza Gdańskiego rozpoczął on walkę o ziemię krakowską, wypierając załogi Muskaty. Książę polski otrzymał raz jeszcze pomoc arcybiskupa Jakuba Świnki, który wytoczył biskupowi Janowi Muskacie proces kanoniczny o niesubordynację i nadużycia oraz nałożył nań klątwę (1308).