XIV wiekiem szybkiego rozwoju gospodarczego

Europa środkowo-wschodnia, a w tym Polska, przeżywała w XIV w. okres szybkiego rozwoju gospodarczego, politycznego i kulturalnego. W tym czasie kraje zachodnie (Francja, Flandria, Anglia) i południowe (Włochy, państwa półwyspu Iberyjskiego) doświadczały wielkich wstrząsów związanych z zarazą dżumy, spadkiem produkcji, wyludnieniem i licznymi wojnami. Był to okres największego rozwoju Czech, Węgier i państwa Zakonu Krzyżackiego, oraz przyspieszonej ekspansji gospodarczej i politycznej Polski i Litwy. Krzyżowanie się interesów tych państw wywoływało liczne konflikty. 65

W XIV w. dominująca w tej części Europy stała się idea suwerennego królestwa. Jej wprowadzenie w życie było możliwe wobec równowagi sił walczących ze sobą państw oraz dzięki słabości cesarstwa, które nie mogło kusić się o narzucenie swej woli władcom środkowoeuropejskim. Polska i Węgry uznawały wprawdzie zwierzchnictwo papieskie, lecz nie naruszało to ich suwerenności. Procesy tworzenia się suwerennych królestw nie objęły wszystkich ziem ruskich. Jedynie tak zwana Ruś Zaleska, wyzwalając się stopniowo w XIV w. spod władzy Tatarów, dała początek niezależnemu państwu rosyjskiemu. Większość księstw ruskich, rozdrobnionych i wyniszczonych latami obcej dominacji, została podbita przez Litwę, Natomiast Ruś Czerwona stała się obiektem ekspansji Węgier i Polski i ostatecznie weszła w skład Królestwa Polskiego. Dało to początek dwóm wielonarodowym monarchiom – Polski i Litwy, które w końcu stulecia zawarły związek, wykraczający poza unię dynastyczną, oparty na wspólnocie interesów i trwający potem rzeczywiście ponad 400 lat.