Zmiany dokonane w czasach Mieszka I

Sukcesy Polan i ich władców w walkach o zwierzchność nad innymi plemionami mogły mieć różne podstawy. Czynnikiem decydującym była znaczna centralizacja władzy i rozbudowa siły zbrojnej. Udział w wyprawach mogli brać wTolni kmiecie, chcący zdobyć łupy. Siłę uderzeniową stanowiła drużyna skupiona wokół księcia, osobiście od niego zależna, żywiona oraz uzbrajana. Z grupy tej wywodzili się dostojnicy dworu książęcego. Książę i członkowie jego drużyny zabierali większość łupów wojennych, a zdobyte w ten sposób bogactwo umacniało ich pożycie wobec innych grup społecznych. Gwarantem sprawności zarządzania i uległości plemion podbitych była silna armia Polan. Jednakże rozległość państwa, trudności komunikacyjne, szczególnie przy przekraczaniu obszarów puszcz lub bagien dzielących poszczególne terytoria plemienne, powodowały, że ludom podbitym pozostawiano znaczną samodzielność wewnętrzną. Pozostawiano też dawną organizacje opoiną, nakładając na te wspólnoty wolnych kmieci daniny, zbierane przez urzędników książęcych. Tak więc Mieszko I zawdzięczał wiele swym poprzednikom, którzy od dziesięcioleci gromadzili siły, rozbudowywali system władzy, powiększali terytorium i w ten sposób przygotowywali przełom w skali organizacji państwowej.

Zmiany dokonane w czasach Mieszka 1 [do 992 r.) miały charakter tak zasadniczy, że jego właśnie uznaje się za budowniczego państwa polskiego. Kontynuował on podboje i podwoił terytorium swego księstwa. Na początku panowania zajął Pomorze Gdańskie, przed 972 rokiem Pomorze Zachodnie, zapewne po 982 roku Śląsk a około 990 roku ziemie Wiślan. Ale zasadniczą zmianą było nadanie całości ziem lechickich nowych.form organizacji wewnętrznej oraz usytuowanie państwa w systemie politycznym Europy chrześcijańskiej, poprzez przyjęcie przez Mieszka I chrztu w roku 966, Państwo polskie, złożone w większości z plemion lechickich zamieszkujących w dorzeczu Wisły i Odry, miało znaczny potencjał demograficzny i gospodarczy. W trakcie jego dalszych dziejów nie wszystkie terytoria udało się władcom piastowskim utrzymać. Szczególnie silny separatyzm wykazywali Pomorzanie Zachodni, których organizacja oparta na oligarchicznych rządach możnych i kupiectwa różniła się znacznie od organizacji pozostałych plemion lechickich. Pomorze Zachodnie uniezależniło się w początku XI wieku a opanował je ponownie Bolesław Krzywousty, na początku następnego stulecia. Także Śląsk oderwany był przez kilkanaście lat od Polski przez władców Czech, zaś leżące na polskim pograniczu południowo-wschodnim z Rusią – Grody Czerwieńskie przechodziły kilka- 23 krotnie z rąk do rąk. Tak więc rozmiar terytorium i liczba ludności mogą być podane jedynie orientacyjnie.