Niepodzielność jako element włądzy królewskiej
Wojna z Niemcami, jakkolwiek wygrana, przyniosła wyczerpanie sił Polski. Dwukrotne wyprawy Chrobrego na Ruś !1013, 1018] nie zrekompensowały tych strat. Pod koniec panowania Bolesław Chrobry musiał stawiać czoła narastającym trudnościom wewnętrznym, być może pierwszym buntom poddanych oraz utracie Moraw. Pomimo to, w 1025 r., wykorzystując śmierć Henryka II, uzyskał koronę królewską. Koronacja stała się wyrazem suwerenności Polski, zdobytej w ciężkiej walce, ale możemy w niej widzieć także próbę przeciwdziałania wspomnianym trudnościom.
Elementem władzy królewskiej była jej niepodzielność. Dlatego, po rychłej śmierci Chrobrego (1025), władzę i koronę przejął jego syn Mieszko II, pozbawiając praw pozostałych braci. Ożeniony z córką palatyna Ezona – Rychezą, przez koneksje rodzinne i wykształcenie wprowadzony w świat polityki europejskiej, starał się Mieszko II współpracować z niemiecką opozycją przeciwną cesarzowi Konradowi II. W latach 1028 i 1030 najechał zbrojnie Saksonię. Jednakże jego ambitna polityka załamała się w 1031 r., gdy Polska zaatakowana została przez Niemcy i Ruś. Król polski musiał z kraju uciekać, władzę przejął jego brat Bezprym – rychło zabity. Mieszko II powrócił na tron z pomocą niemiecką, lecz jako władca zależny i zobowiązany do wyznaczenia dzielnic innym członkom rodu 36 piastowskiego. Również i on zginął wskutek zamachu (1034).
W czasach Bolesława Chrobrego i ?Mieszka II podjęto więc próbę wywalczenia dla Polski pełnej suwerenności. W tych czasach ukształtowały się podstawowe zasady polityki cesarskiej wobec Polski: połączenie Polski i Czech wywoływało natychmiastowe przeciwdziałanie, gdyż państwo takie byłoby zbyt potężnym przeciwnikiem cesarstwa cesarze dążyli do podziału Polski, przez popieranie młodszych i odsuniętych pretendentów do tronu w walce o wydzielenie im dzielnic starali się oni narzucić Polsce trybut. Nie mogli więc dopuścić ani do zdobycia przez książąt polskich korony królewskiej, ani do załamania się systemu rządów' książęcych. Narzucenie Polsce zwierzchności trybutarnej wymagało stabilizacji jej sytuacji wewnętrznej, obalenie Piastów' nie było celem władców niemieckich.